Temel Linux komutları

Bu sayfada Linux sistemlerde kullanılabilecek temel komutlar ve tuş komutları anlatılacaktır. Bu komutların hepsi Uçbirim, Konsole vb. komut satırı pencereleri üzerinden veya X-windows altındaki bir terminal programından (x-term, rxvt, aterm gibi) çalışmaktadır. Fakat tuş komutlarının bir kısmı komut satırı pencerelerine özgüdür ve x-altında pencere yöneticinize göre farklı hareket etmektedirler.

Komut satırı kısayol tuşları

Bash, zsh, sh vb. GNU işletim sistemi için bir kabuk ya da başka bir deyişle komut dili yorumlayıcılarıdır. Aşağıdaki kısayol tuşlarının bazıları komut dili yorumlayıcılarında farklılık gösterebilir. Kısayol tuşlarından çalışmayan olursa şu yöntemi deneyebilirsiniz: Terminal alanı sağ tık -> Tercihler -> Kısayol atamaları(tam ismi aklıma gelmiyor.) olan kısmı seçerseniz, çalışmayan kısayol tuşunuzla çakışan var mı diye bakabilirsiniz. Başka sebebi de olabilir.

KOMUT	AÇIKLAMA
[Ctrl] + [Alt] + [F1]	Bir sonraki terminale geçmektedir. Birçok Linux dağıtımı açılışla birlikte altı standart terminal açar. Bunlar tamamen birbirinden bağımsızdırlar ve eş zamanlı çalışırlar. Yani irinde bir işlem yapılmaya devam ederken bir diğerine geçip başka bir işleme başlayabilirsiniz.
[Ctrl] + [Alt] + [T] veya [Super] + [T]	Terminal ekranını açar. ([Super] klavyelerde pencere şeklindeki tuştur.)
[Ctrl] + [Shift] + [W]	Terminal sekmesini kapatır..
[Ctrl] + [A]	İmlecin bulunduğu komut satırında, imleç en başa gider. Yazılar silinmez.
[Ctrl] + [E]	İmlecin bulunduğu komut satırında, imleç en sona gider. Yazılar silinmez. İngilizce’de end son demek.
[Alt] + [F]	İmlecin bulunduğu kelimenin sonuna gider. İngilizce’de forward ileri demek.
[Alt] + [B]	İmlecin bulunduğu kelimenin başına gider. İngilizce’de backward geri demek.
[Ctrl] + [F]	İmlecin bulunduğu karakterin önündeki karaktere gider.
[Ctrl] + [B]	İmlecin bulunduğu karakterin arkasındaki karaktere gider.
[Ctrl] + [U]	İmlecin bulunduğu yerden satırın başına kadar ki kısmı keser(panoya ekler.) Daha sonra terminalin yapıştır tuşu [Ctrl] + Y ile terminalde yapıştırabilirsiniz.
[Ctrl] + [Y]	Terminalde son kestiğimizi imlecin bulunduğu yere yapıştırır.
[Ctrl] + [W]	İmlecin bulunduğu kelimenin öncesini siler, bulunduğu kelime dışındaki diğer kelimeleri silmez.
[Ctrl] + [K]	İmlecin bulunduğu yerden satırın sonuna kadar ki kısmı keser(panoya ekler.)
[Alt] + [T]	Bu kısayol tuşu, imleç boşluktaysa kendisinden önceki iki kelimeyi ya da imleç kelimenin üzerindeyse üzerinde bulunduğu kelimeyi ve önceki kelimeyi yer değiştirir.
[Alt] + L	İmleçten sonraki bütün harfleri küçük harf(lowercase) yapar.
[Alt] + U	İmleçten sonraki bütün harfleri büyük harf(uppercase) yapar.
[Alt] + C	İmlecin üzerinde bulunduğu harfi büyük yapar ve imleç kelimenin sonuna gider.
[Alt] + D	İmlecin üzerinde bulunduğu harf ile beraber kelimenin sonuna kadar keser.
[Alt] + .	Önceki komuttaki son kelimeyi yazdırır.
[Ctrl] + [T]	İmleçten önceki iki karakteri yer değiştirir.
[Ctrl] + [R]	Önceden kullandığınız komutları aratır.
[Ctrl] + [G]	[Ctrl] + [R]’deyken bulduğunuz komuta girmeden direk çıkar.
[Ctrl] + [J]	[Ctrl] + [R]’deyken bulduğunuz komutu çalıştırmadan kopyalamanızı sağlar. Değişiklik yapabilirsiniz.
[Alt] + [R]	[Ctrl] + [R]’deyken bulduğunuz komutu değiştirdiysek, değişiklikten önceki haline geri getirir. Bir daha bu kısayolu kullanırsak yaptığımız değişikliğe döner.
[Ctrl] + [P]	Geçmişte kullanılan komutları geriye doğru komut satırına getirir. Yukarı tuşu ile aynı işlevi görür.
[Ctrl] + [N]	Komut geçmişinde ileri doğru gitmemizi sağlar. Aşağı tuşu ile aynı işlevi görür.
[Ctrl] + [L]	Ekranı temizler. Clear komutu ile aynı işlev.
[Ctrl] + [Alt] + [F7]	Daha önceden açmış olduğunuz sonra [CTRL] + [Alt] + [F1] ile çıktığınız X oturumuna geri döner. Burada önemli nokta bunun altı konsollu bir sistemde geçerli olmasıdır. Eğer sisteminizde dört konsol varsa büyük ihtimalle bu işin tuşu F7 değil F5 olacaktır.
[Ctrl] + [Alt] + [Fn] (n=7-12)	n numaralı X terminaline geçer. Birden fazla X kullanmak mümkün olduğu için bunlar arasında geçiş yapabilirsiniz.
[Tab] (sekme)	Yazmakta olduğunuz komutu tamamlar (text terminalde). Mesela README dosyasını okutmak için more RE yazıp [TAB]’a basarsanız o anda bulunduğunu dizindeki RE ile başlayan dosyaların istesini görürsünüz, eğer tek dosya varsa satır tamamlanır. Aynı şey komut isimleri için de geçerlidir, bas yazıp taba bastığınızda hemen basename diye komutun tamamlandığını görürsünüz Daha önceden girilmiş komutlar arasında gidip gelmenizi sağlar.
[Tab] [Tab]	[Tab]’la eşleştirme olmadığında bir daha tıklarsanız olası komutları gösterir.
[Shift] + [PgUp]	Terminal çıktısında ileri geri hareket etmenizi sağlar (ekrandan çıkmış olan y[a]zıları görmek vs[.])
[Ctrl] + [Alt] + (+)	(X de) Bir sonraki ekran çözünürlüğüne geçmenizi sağlar. Tanımlı modlar /etc/X11/XF86Config dosy[a]sında durmaktadır. En büyük ekran modu Virtual Screen boyutunu tanımlar.
[Ctrl] + [Alt][B]+ [BkSpc]	(X de) Her şeyi iptal edip X’den çıkmanızı sağlar.
[Ctrl] + [Alt] [+] [Del]	Sistemi kapatıp reboot (baştan başlatmak) etmek anlamına gelir. Konsoldaki shutdown (kapat)[ ]komutu gibi davranır. Reset (Sıfırlama) tuşuna basmayıp bunu tercih etmeniz gerekir.
[Ctrl] + [C]	Me[v]cut komutu durdur. Genelde konsoldaki basit komutlar için kullanılır.
[Ctrl] + [D]	Eğer sizden girdi kabul eden bir konsol komutundaysanız dosya sonu (EOF) yollar, promptaysanız lo[g]out olursunuz. O yüzden iki defa basmayın.(Geçerli kabuk oturumundan çıkar.)
[Ctrl] + [S]	Uz[u]n çıktı içeren komutların çıktı vermesini durdurur. Komut çalışmaya devam eder.
[Ctrl] + [Q]	[Ctrl] + S’den sonra kullanılırsa komutun çıktı vermesini sağlar.
[Ctrl] + [Z]	Ça[l]ışmakta olan komutu duraklatır. Duraklatılan komut bg ile arka planda çalışır. fg ile ön planda çalışır. jobs ile duraklatılan programlar görünür.
Farenin orta tuşu	Genelde bir başka pencerede seçilmiş bir yazıyı paste etmeye (yapıştırmaya) yarar. Burada dikkat edilecek nokta Linux altında (KDE ve bazı özel programların istisnası ile) kopyala+yapıştır işleminin Windows’tan farklı olmasıdır. Bir yazıyı seçerseniz, o seçili olduğu sürece yapıştırılabilir olur (bir kez paste edildikten sonra zaten bufferda kalır) yani bir kopyalama emri vermeniz gerekmez, seçip yapıştıracağınız yere gidip orta tuşa basmanız yeter. Konsolda kullanılabilmesi için gpm çalışıyor olması gerekir
[Shift] + [Insert]	Yapıştırma işlemini klavy[e]den yapar[.]

Temel Linux komutl[a]r[B]

[]] [#]## Bilgi edinme komutları

[K]OMUT	AÇIKLAMA
[-]—	—-
pwd	Bulunduğunuz dizinin ismini verir.
[]hostname	Makinanın konak ismini verir.
whoami	Sisteme giriş yaparken yazdığınız kullanıcı isminizi verir.
id [kullanıcı_ismi]	Kullanıcının kullanıcı kimliği, birincil grup kimliği ve üyesi olduğu grupları gösterir.
date	Sistem tarihi göstermek ya da değiştirmek için kullanılır.Tarihin yerele özgü gösterimle basılmasını isterseniz date +%c yazın. Örneğin “tr_TR” yereli için sadece date komutu Prş Eki 23 21:31:06 EEST 2003 basarken date +%c komutu Prş 23 Eki 2003 21:31:19 EEST basar.date 102321322003 komutu sistem tarihini Prş Eki 23 21:32:00EEST 2003 yapar. Donanım saatini değiştirmek için setclockkomutunu kullanmanız gerekir.time	Belli bir komutun işlemini bitirmesinin ne kadar süre tuttuğunu gösterir. Örneğin, bir dizinin listelenme süresini time ls ile öğrenebilirsiniz.
who	O an sistemde bulunan kullanıcıların kullanıcı isimlerini, hangi uçbirimlerde çalıştıklarını ve sisteme giriş tarih ve saatlerini gösterir.
finger [kullanıcı_ismi]	Belli bir kullanıcı hakkındaki bilgi verir.
last	Sisteme en son giriş yapmış kullanıcıların bugünden geriye doğru listesi.
more	more sayesinde sayfa sayfa okuyabilirsiniz.
uptime	Makinanın ne kadar süredir açık olduğu bilgisini verir.
tty	Bu komutu yazdığınız terminalin ismini bildirir.
ps	Kullanıcının kullandığı uçbirimde çalıştırmakta olduğu komutların ve süreçlerin listesi.
more	Sistemin açılışından beri çalışmakta olan bütün süreçlerin listesi.
top	Temel sistem durumu, çalışmakta olan süreçler ne kadar bellek/işlemci kullandıkları vs.
uname -a	Sistem hakkında çekirdek sürümünü, işlemci türü gibi bilgiler.
free	Bellek kullanımını gösterir.
df -h	Bağlı sabit disk bölümlerinin doluluk oranlarını gösterir.
du -sk [dizin]	Belirtilen dizinin (belirtilmezse bulunduğunuz dizinin) içeriğinin diskte kapladığı alanın kB cinsinden boyutunu verir.
cat /proc/interrupts	Çekirdek tarafından tanımlanmış sistem kesmelerinin listesi.
cat /proc/version	Linux çekirdeğinin sürüm bilgileri.
cat /proc/filesystems	Çekirdekte tanımlı kullanılabilecek dosya sistemlerinin listesi.
cat /etc/printcap	Yazıcıların düzeni.
lsmod	Yüklü çekirdek modüllerinin listesi.
set, declare, export	Üçü de kabukta tanımlı ortam değişkenlerinin listesini verir. Tümünü (miras alınanlar dahil) sadece declare verir.
echo	$PATH - PATH ortam değişkeninin değerini gösterir. PATH, kullanıcı tarafından çalıştırılabilecek yazılımların aranacakları yerleri kabuğa bildirmek için kullanılır.
more	Sistem açılışından itibaren çekirdek tarafından üretilen iletiler. Bu iletiler /proc/kmsg dosyasında bulunur ve dmesg komutu sadece tampondaki son iletileri gösterir.

Genel amaçlı komutlar

• help Kabuk komutlarının listesini gösterir. Bu komutların herbiri için help komut_ismi komutu ile yardım alabilirsiniz.
• komut_ismi --help Söz konusu komut ile ilgili yardım iletisi basar (varsa).
• man başlık Sistemdeki kılavuz (man) dosyaları. Bir komut hakkında olabildiği gibi bir dosya ya da bir işlev hakkında da olabilir.
• apropos başlık söz konusu başlıkla ilgisi olan komutların listesi.
• ls O an bulunulan dizinin içeriğini listeler.
• ls -al | more O an bulunulan dizindeki bütün dosyaları gösterir (. ile başlayan gizli dosyaları da) Komut burada more komutuna yönlendirilmiştir, bu sayede çıktının bir ekrandanfazla olması durumunda bir ekranlık çıktıdan sonra devamını göstermek için bir tuşa basmanız gerekir.
• cd dizin dizin dizinine geçilir; dizin verilmezse ev dizinine geçilir.
• cp kaynak hedef Bir yerdeki dosya ya da dizinleri başka bir yere kopyalamak içindir. Unix’lerde genelde bu tür komutlarda her zaman kaynak önce hedef sonra yazılır.
• mcopy kaynak hedef DOS’tan Unix’e ya da tersine (disketi bağlamanız şart değil) bir dosyayı başka bir yere kopyalar.Aynı mantıkta çalışan mdir,mcd,mren,mmove,mdel,mmd,mrd,mformat gibi komutlar da vardır.
• ln hedef [isim] Sözkonusu hedef e sabit bağ oluşturur. Sözkonusu dosyalar iki yerde de var gibi gözükür, herhangibir değişiklik diğerini de etkiler,biri silindiğinde diğeri kalır. Sabit bağların kısıtlamaları, bağ dosyası ile asıl dosyanın aynı dosya sistemi içinde olması gerekliliği ve dizinlerle özel dosyalara sabit bağ verilememesidir.
• ln -s hedef [isim] hedef ‘e bir sembolik bağ dosyası (isim verilmezse hedef ile aynı isimde) oluşturur. Sembolik bağda hedef ‘in nerede bulunacağının bilgisi vardır. Sembolik bağlar dizinler için de kullanılabilir. Tek sorunu hedef silindiğinde bağ bozulmuş olur.
• rm dosya ... Verilen dosyaları siler. Sileceğiniz dosyanın sahibi olmanız gerekir.
• mkdir dizin dizin dizinini oluşturur.
• rmdir dizin Belirtilen dizin ‘ler boşsa silinir.
• rm -r dosya Dosya ve dizinleri ve dizinlerin içindeki dizinleri ardarda siler. Root olarak kullanırken dikkat edin, çünkü herşeyi silebilirsiniz!.
• exit Konsoldan çıkar. Eğer terminalde ilk açtığınız kullanıcıda değilseniz, ilk açtığınız kullanıcıya geçiş yapar.
• cat dosya | more Bir dosyayı sayfa sayfa görüntülemek için kullanılır.
• less dosya Önceki komuta eşdeğerdir, biraz daha fazla özellikleri vardır
• vim]] dosya Bir metin dosyasını düzenlemek için kullanılır. Aynı türden nano, joe, mcedit gibi metin düzenleyicileri de kullanabilirsiniz, ancak vim ile UTF-8 kodlu metinleri de düzenleyebilirsiniz. Diğerleri bunu yapamaz.
• find]] / -name "dosya" dosya adlı dosyayı en üst dizinden itibaren aramaya başlar. Dosya ismi,ve&nbsp gibi arama karakterleri de içerebilir. Örneğin benim sistemimde “fazlames” dizgesi ile fazlamesai.net.txt ve fazlamesai.org.txt dosyaları bulunuyor.
• locate dosyaismi find gibidir, fakat düzenli olarak oluşturulan bir veritabanına bağlıdır, sistemdeki son değişikliklerden haberi olmayabilir.
• touch deneme.txt ‘deneme’ isimli dosyanın oluşturulma ve düzenleme tarih bilgilerini şu anki tarihe değiştirir. Eğer böyle bir dosya yoksa sıfır bayt uzunluğunda deneme.txt isimli dosya oluşturur.
• xinit Pencere yöneticisi olmayan bir X oturumu açar.
• startx Pencere yöneticili bir X oturumu açar. DOS’daki win komutu gibidir.
• startx --:1 1 numaralı ekranda X oturumu açar, ilk ekran 0 dır ve komut için öntanımlıdır. Ekranlar arasında <[Ctrl]><[Alt]><F7-F8 …> ile geçiş yapabilirsiniz.
• xterm Basit bir X uçbirimi açar. Daha hafif sürümleri (rxvt, aterm, eterm gibi) bulunur ve tercih edilir.
• shutdown -h now Sistemi durdurur. ATX sistemlerde ayrıca makinayı kapatır.
• halt shutdown -h now ile aynıdır. Sistemi durdurur.
• reboot shutdown -r now ile aynıdır. Sistemi yeniden başlatır.

Dosya sıkıştırma ve açma komutları

• gzip -9 dosya Belirtilen dosya yı en iyi şekilde sıkıştırır ve dosya.gz haline getirir.
• bzip2 dosya Belirtilen dosya yı en iyi şekilde sıkıştırır ve dosya.bz2 haline getirir. Çoğunlukla gzip’den daha iyi sıkıştırır.
• gunzip dosya.gz gzip ile sıkıştırılmış dosya.gz dosyasını dosya olarak açar.
• bunzip2 dosya.bz2 bzip2 ile sıkıştırılmış dosya.bz2 dosyasını dosya olarak açar.
• tar -xvf arsiv.tar İsmi arsiv.tar gibi belirtilen (sıkıştırılmamış) arşiv dosyasını bulunulan dizine açar.
• tar -zxvf arsiv.tar.gz İsmi arsiv.tar.gz gibi belirtilen sıkıştırılmış arşiv dosyasını bulunulan dizine açar. Dosya uzantısı .tar.gz
• olan dosyalardan başka .tgz olan dosyaları da açar.
• tar -zxvf arsiv.tar.gz -C dizin Sıkıştırılmış arşiv dosyasını belirtilen dizine açar.
• tar -jxvf arsiv.tar.bz2 -C dizin Bzip2 ile sıkıştırılmış arşiv dosyasını belirtilen dizin e açar. (Eski sürümlerde -Ixvf kullanılırdı.)
• tar -zcvf arsiv.tar.gz dizin1 dizin2 ... dosya1 dosya2 ... Belirtilen dizin ve/veya dosya ları arsiv.tar dosyası haline getirir ve ardından gzip ile sıkıştırıp arsiv.tar.gz haline getirir.
• unzip arsiv.zip -d dizin arsiv.zip zip arşivini belirtilen dizine açar.
• unarj e arsiv.arj arsiv.arj arj arşivini açar.
• uudecode -o hedef kaynak uuencode ile kodlanmış (genelde eposta ekleri) dosyayı açar.

A’dan Z’ye

A

• a2ps ASCII dosyalarini Postscript formatina cevir
• acroread AcrobatReader pdf-dosyalarini görebilmek icin gerekli olan program
• alias Komuta baska bir isim ver
• apropos Belli bir kelimeyi man sayfalarinda ara
• ar Arsiv olusturmak olusturulmus bir arsivi calismak ya da acmak icin
• arch Processor’un yapisi hakkinda bilgi ver
• arp Host ve IP numarasini göster. (arp = adress resolution protocol)
• at ( komutu ya da komutlari daha sonraki bir zamanda çalıştırır)

B

• basename Bir dosyanin gercek ismini ver (Üst dizinleri göstermeden)
• bash Bourne Again Shell -> Linux’un standart shell’i
• batch Komutu ya da komutlari daha sonra ki bir zamanda calistir(bknz. at)
• bg Bir programi Ön planda calistir
• break Bir blogu belli bir kosuldan terk et (bknz. continue)
• bunzip2 (bknz. bzip2)
• bzip2 Bir arsivleme programi

C

• cal Aktuel takvimi göster
• calender Bir randevu hatirlatma programi
• case Coklu seceneklere ayirma komutu
• cat Dosyayi monitöre ver
• cc C derleyicisi (C-compiler)
• cd Dizin degistir
• cdrecord CD kopyalama tool’u
• chfn finger bilgilerinde degisiklik yap
• chgrp Grup degistir
• chmod Bir dosyanin haklarini degistir
• chown Bir dosyanin sahiplerini degistir
• chroot Bir komutu Özel bir root dizininde calistir
• chsh Standart shell i degistir
• clear Monitörü temizle
• continue Bir bloku belli bir kosuldan sonra terk etme ve kaldigin yerden devam et.
• cmp İki dosyayi karsilastir (bknz. comm diff)
• comm Iki dosyayi satir satir karsilastir (bknz. cmp diff)
• cp Dosyayi kopyala
• csh C-Shell -> Yapisi biraz C diline benzeyen bir shell programi
• csplit Bir dosyayi parcalara ayir
• cut Bir dosyadan belli sütunlari kes

D

• date Aktuel zamani göster
• deluser Kullanici sil
• delgroup Grup sil
• df Bellekte ne kadar bos yer oldugunu göster
• diff Iki dosya arasindaki farklari göster (bknz. cmp comm)
• do Belli bir kosuldan sonra bir komutu ya da komut blogunu calistir
• done do blogunun bitimi (bknz. do)
• du Bir dosyanin ya da dizinin bellekte ne kadar yer kapladigini göster

E

• echo Harf dizisini monitöre yaz
• ed Bir editör programi
• egrep Bir dosyanin icinde belli bir harf dizisini ara(bknz. fgrep. grep)
• eject Medium’u disari ver mesela CDROM
• emacs Bir editör programi
• elif if kosulunun saglanmadigi zaman devreye sokulan baska bir if kosulu
• else if kosullarinin saglanmadigi zaman devreye sokulan baska komutu
• env Bütün sistem degiskenlerini göster
• esac case seceneklerinin bitimi (bknz. case)
• exec Komutu calistir
• exit Shell’den cikma komutu
• export Sistem degiskeninin tanimlanmasi
• expr Matematik ifadesini hesapla

F

• false Boolean tipinde “yanlis” degeri
• fdformat Disket formatla
• fdisk Bellegi bölme programi
• fg Programi ön plana al
• fgrep (bknz. egrep grep)
• fi if kosulunun sonu (bknz. if)
• file dosya hakkinda bilgi ver
• find Belli bir dosyayi dizinlerde ara
• finger Sisteme kayitli olan kullanciliari göster ya da kullanici hakkinda bilgi ver
• for Belli komutlari belli bir kosula kadar döngü seklinde calistir
• ftp Dosya transfer programi (ftp = file transfer protocol)
• fvwm Linux icin yapilmis bir masaüstü programi (bknz. fvwm2 gnome kde …)
• fvwm2 (bknz. fvwm)

G

• g++ C++ derleyicisi (C++ compiler)
• gcc GNU C derleyicisi
• GNOME|gnome (bknz. fvwm)
• Grep Komutu Kullanımı|grep (bknz. egrep, fgrep)
• groupadd Yeni bir grup olustur
• groupdel Grup sil
• groupmod Grup üzerinde degisiklikler yap
• groups Kullanicinin bagli oldugu gruplari göster
• grub Bir cesit Linux Bootloader (bknz. lilo)
• gunzip (bknz. gzip)
• gvim vi editörünün GUI (graphical user interface:* grafiksel kullanıcı arayüzü) versiyonu
• gzip Bir arsivleme programi

H

• halt Sistemi durdur
• head Bir dosyanin ilk satirlarini göster (standart 10 satir) (bknz. tail)
• help Shell komutlarini göster
• history Kullanicini o zamana kadar kullandigi komutlari göster
• host Bir bilgisayarin adini sor
• hostid sistemin host kimligini göster
• hostname sistemin host adini göster
• httpd Apache server’i baslat
• httpd2 Apache 2 server’i baslat

İ

• id Kullanicini kullanici kodunu bagli oldugu gruplarin kodunu göster
• if “eger” kontrolu
• ifconfig Ağ kartını ayarla
• init 0 Sistemi kapat ( bknz. halt shutdown poweroff)
• init 1 Sistemi tek kullanicili modus’a gecir (bknz. init S init s)
• init 2 Sistemi lokal cok kullanicili modus’a gecir
• init 3 Sistemi tam aga bagli sekilde ve cok kullanicili modus’a gecir
• init 5 Sistemi tam aga bagli sekilde cok kullancili ve GUI’li modus’a gecir
• init 6 Sistemi yeniden baslat
• init S:(bknz. init 1)
• init s:(bknz. init 1)

J

• jar Java arsiv
• java Java Virtual Machine (JVM)
• javac Java Compiler
• javadoc Java dokumanlari olustur
• jdb Java Debugger
• jikes IBM tarafindan sunulan ve javac’tan daha hizli olan bir Java Compiler
• joe Bir editör programi

K

• k3b KDE’de GUI’li bir CD kopyalama programi
• kaffeine KDE CD VCD DVD vs. oynatma programi
• kate Bir KDE editör programi
• kbear Bir KDE FTP programi
• kcalc Bir KDE hesap makinesi programi
• KDE|kde KDE masaüstü
• kernelversion Hangi kernel versiyonu kullanildigini göster
• kmail KDE Mail programi
• konqueror KDE internet tarayıcı
• konsole Yeni bir konsol ac
• kopete Bir KDE multiple messenger programi
• kill İşlemi bitir
• killall Bütün işlemleri bitir
• kwrite Bir KDE editörü

L

• last Sisteme son kayit olan kisileri göster
• less Herhangi bir çıktıyı monitörde sayfa sayfa göster
• lilo GRUB benzeri bir Linux açılış yükleyicisi
• ln Dosyalar ya da dizinler arasinda link olustur
• logname Oturum adını göster
• logout Sistemden ayril (eger oturum kabuğuyla girildiyse)
• lpr Dosyayi basilmasi icin yaziciya gönder
• lprm Yaziciya gönderilen dokümanlari sil
• ls Dizinde bulunan dosyalari listele
• lsmod Yüklenmis modullari listele
• lsb_release [_seçenekler_] Dağıtıma özgü bilgileri ekrana basar. Örnek kullanım:

lsb_release -a
Dist`ributor *ID:* Ubuntu
Description:	 Ubuntu 14.10
Release:	 14.10
Codename:	 utopic

M

• mail Kullancillar arasinda mail yazmayi mümkün kilan mail programi
• make C programini belli bir kurala göre derleyen komut
• man Manual sayfalar dokümanlari
• mcedit Bir editör programi
• mkdir Yeni bir dizin olustur
• modprobe Kernel’a bir module eklemek ya da ondan silmek icin
• Mozilla Firefox|mozilla Bir internet tarayıcı
• more (bknz. less)
• mount Bir aleti bağla
• mv Dosyayi kaydir ya da ismini degistir’
• mysql MySQL veritabani programi

N

• nedit Bir editör programi
• newgrp Yeni bir gruba gir
• netstat Ag baglantilarini görüntüle
• netscape Bir internet tarayıcı
• nl Bir dosyayi satirlari numaralandirarak göster
• nslookup DNS (domain name system) sorgusu

O

• opera Hizli bir internet tarayıcı

P

• passwd Sifre degistir
• perl PERL interpreter
• pgrep Çalışan bir sürecin kendine özel id numarasını bul
• PHP|php PHP interpreter
• pine Bir mail programi
• ping Baska bir bilgisayara ulasabilme sorgusu
• poweroff Sistemi kapat (bknz. init 0)
• ps Calisan işlemleri göster
• pwd Icinden bulunulan dizini göster

Q

• quanta Güzel bir HTML editörü

R

• read Shell’de monitörde girilen girdiyi oku
• reboot Sistemi yeniden baslat (bknz. init 6)
• reset Shell ayarlarini eski ayarlara getir
• return Bir fonksiyonun hesapladigi degeri geri vermesi icin gereken komut
• rlogin Uzaktaki bir bilgisayara baglan (bknz. Telnet)
• rm Komutu Kullanımı|rm Dosyayi sil
• rmdir Dizini sil (dizinin bos olmasi sarti ile)
• rpm Redhat Packet Manager (ama genelde bütün Linux distrolari tarafindan desteklenir)

S

• select Secenek secimi
• set Deger ver
• sh Bourne kabuğu
• [shift] K[a]ydir
• [s]hutdown Sistemi kapat (bknz. init 0)
• sleep Belli bir süre ara ver
• sort Siralayarak göster
• split Bir dosyayi parcalara ayir`
• Bstartx` X-Server baslat
• su Baska bir kullanici adiyla gir ( option verilmezse root sifresi vermek gerekir)
• sudo Bir komutu root (yetkili kullanıcı) gibi calistir (tabii “sudoers” dosyasi buna izin veriyorsa normal bir kullanicinin sudoers’i okumaya hakki yoktur).

*[T]]*

• tail Bir dosyanin son satirlarini göster (standart 10 satir).
• talk Sisteme kayitli olan baska bir kullanici ile sohbet et
• tar Arsiv programi
• tcsh Ilerletilmis bir C-shell
• telnet Uzak bir bilgisayara baglan
• then if kosulu saglaniyorsa bundan sonraki komutlari calistir
• time Bir komutun ne kadar süre harcadigini göster
• test Bir kosulu test et
• top İşlemleri görüntüle
• touch Dosyanin degistirilme zamanini degistir
• traceroute Router takibi
• true Boolean tipindeki “doğru” degeri

U

• umask Bir dosya icin standart haklar belirle
• uniq Siralanmis bir dosya icinde birden fazal ayni satirlari ele
• umount Baglanmis bir aleti sistemden geri cöz (komutun ismi “unmount” degil)
• unalias alias’la degistirilmis komut aliaslarini geri cevir
• unrar Bir Arsivleme programi
• until Bir komutlar blogunu belli bir kosula kadar uygula
• unzip Arsiv programi
• useradd Sisteme yeni bir kullanici ekle
• userdel Sistemden bir kullanici sil
• users Su anda sisteme kayitli olan kullanicilari göster

V

• vi Bir editör programi
• vim Bir editör programi
• visudo sudoers dosyasi üzerinde calis

W

• w Hangi kullanicinin o anda hangi komutu calistirdigini ya da hangi programi kullandigini göster
• wait Belli bir işlemi bekle
• wall Bütün kullanicilara mesaj yolla
• wc Harf kelime ve satir sayma komutu
• wget Belli bir sayfa icerigini agdan yerel PC ye indir
• whatis Bir komutun ne ise yaradigini göster
• whereis Ara
• which Ara
• while Komutlari belli bir kosula kadar döngü halinde calistir
• who Sisteme kayitli olan kullanicilari göster (bknz. finger w)
• whoami Kullanicinin kendisi hakkinda bilgi
• windowmaker Bir destkop
• wine Windows Emulator programi
• wish Pencere kabuğu
• write Bir kullaniciya mesaj gönder

X

• xanim Bir media player
• XMMS player
• xterm X Terminal

Y

• yast (sadece SuSE) Sistem ayarlari yapmak icin GUI’siz bir tool (yet another setup tool)
• yast2 (sadece SuSE) Sistem ayarlari yapmak icin GUI’li bir tool
• you (sadece SuSE) YaST online update

Z

• zip Arşivleme programı

Kaynak: https://wiki.ubuntu-tr.net/index.php?title=Temel_Linux_komutları

Ref: https://github.com/nuriakman/PHP-Egitimi/blob/master/konular/linux.temel.komutlar.fazlasi.md